MONIKA AUCH Tekenen is voor Koen Taselaar (1986) als ademhalen. Zijn ongeremde, haast vanzelfsprekende productiviteit uit zich in talrijke media. Hij stapt vanuit ontwerpen op papier naar print, textiel en keramiek. Maar — alles begint met tekenen.
In het boek Rollable Ramblings uit 2021 zijn de geweven werken van Koen Taselaar tot in detail weergegeven, beschreven en in de eeuwenoude context van textielverhalen gezet. Het zou een misvatting zijn om te denken dat zijn weefsels rechtstreekse omzettingen van papier naar textiel zijn. Aan Taselaars jacquards gaat een lang traject vooraf van handmatige, digitale bewerkingen en van materiaalgerichte en technische keuzes. Hij heeft zich deze kennis en vaardigheden met vallen en opstaan eigen gemaakt. Het vallen beschouwt hij als een ‘happy accident’, want ‘…elke mislukking is ook de opening naar een nieuwe mogelijkheid.’ Hij is altijd nieuwsgierig naar nieuwe technieken en is bijzonder geïnteresseerd in industriële processen. Tijdens zijn verblijf in verschillende residenties heeft hij zijn gereedschapskist met uiteenlopende vaardigheden aangevuld.
Dit artikel verscheen eerder in kM #124 Cross-over (p16-19). Bestel het nummer hier, of abonneer nu.
Tekenen en de risograph
Taselaar komt oorspronkelijk uit de grafische wereld en maakt heel gedetailleerde, arbeidsintensieve tekeningen die hij als collages naast en over elkaar heen zet. Het is karakteristiek voor zijn werk dat de afbeeldingen in het platte vlak blijven. Hij tekent met potlood, inkt of kleurpotloden en gebruikt graag de risograph om de tekeningen in lagen over elkaar heen te drukken. Hij houdt van het enigszins onvoorspelbare resultaat van deze techniek, waar het op elkaar printen van meerdere kleuren niet altijd even exact verloopt. ‘Ik gebruik het onverwachte en de fouten om iets nieuws te maken. Bij een “foutje” ga ik niet verbeteren, maar werk ik door. Bij het drukken met de risograph speel ik met het niet voorziene resultaat. Dit niet bedachte voegt juist iets toe.’
4&5
De Zeitgeist vangen
Twee door Taselaar ontworpen wandtapijten van monumentaal formaat vertellen eigentijdse verhalen net als twee beroemde voorlopers: het tapijt van Bayeux uit de 11e eeuw en het ‘Apocalyps’ tapijt in Angers uit de 14e eeuw. Hun gemeenschappelijke visuele eigenschap die de tussenliggende eeuwen overbrugt, is, dat ze geen van allen perspectief tonen. Met in het platte vlak weergegeven en tot iedereens verbeelding sprekende symbolen weten ze alle vier de Zeitgeist te vangen. In 2018/19 begon Taselaar in opdracht van het Textiel Museum aan een wandtapijt over het Bauhaus. Het 8,50 meter lange tapijt A slightly inaccurate but nevertheless lightly entertaining story of the Bauhaus is een van zijn eerste geweven werken. Hij begon met een groot geschilderd ontwerp met afbeeldingen van elementen uit de Bauhausgeschiedenis. De randen van het tapijt zijn geïnspireerd op een kleed van de Bauhausmeester van de weefafdeling, Gunta Stölz. Het bevat robotachtige, hoekige figuren uit het Triadische Ballet van Oscar Schlemmer en de titel is weergegeven in de kenmerkende schreefloze Bauhausletters. Taselaar scande vervolgens het ontwerp, retoucheerde het en zette het om naar een digitaal bestand. In nauwe samenwerking met de technische assistent van het Textiel Museum zijn de nodige correcties in het digitale bestand doorgevoerd om het compatibel te maken met de software van de Dornier weefmachine. Daarna is elk element uit het bewerkte ontwerp omgezet in een weefbinding en kleur. ‘De verhalende traditie van textiel interesseerde me en leende zich met name ook voor de figuratieve elementen die ik in tekeningen neerzet. Voor mij zijn er veel gemeenschappelijke elementen tussen tekenen, printen en weven, maar weven is voor mij de spannendste techniek omdat het driedimensionaal is. Natuurlijk zijn er de mechanische beperkingen van de Dornier weefmachine, zoals de breedte van 1,70, maar de lengte van het werk is onbeperkt.’ Het tweede 7,50 meter lange wandtapijt met de titel The cat, the herring and more tall tales from the Neva werd in opdracht van het Nederlandse Consulaat in St. Petersburg in samenwerking met het Textiel Museum gemaakt. Hier worden motieven en kleuren uit de geschiedenis van Nederland en Rusland zoals de reizen van Peter de Grote naar Nederland geciteerd, totdat in 1917 het kaartenhuis van het tsarenrijk tijdens de Russische revolutie ineenstort. Hoe het met dit tapijt onder de huidige omstandigheden staat is onbekend.
‘een “foutje” ga ik niet verbeteren’
Kleur- en materiaalkeuzes
‘In het boek Rollable Ramblings is op detailfoto’s te zien hoe de verschillende weefbindingen in elkaar grijpen en hoe de getekende ontwerpen door de garens, kleuren en bindingen een driedimensionale vorm krijgen. Dat kan alleen met weven. Ik ben echt gegrepen door het jacquardweven, met name door de snelheid van het proces en de combinatie van ambacht en digitale mogelijkheden. De omzetting van handmatige tekeningen naar de computer en weer terug naar de materiële, driedimensionale wereld met de tactiele kwaliteiten van de garens is geweldig. De tekeningen moeten daarvoor zo plat mogelijk zijn, ze worden digitaal overgetekend en dan worden de weefbindingen toegevoegd.’ De vruchtbare samenwerking met de productontwikkelaars van het Textiel Museum motiveerde Taselaar om zich in de technische basis van het weven, de bindingsleer, te verdiepen. Hij heeft zijn eigen bindingen ontworpen. Ook zijn kleurkeuzes zijn kenmerkend. Hij mijdt het gebruik van zogenaamde effectgarens met bijvoorbeeld changerende kleuren en kiest in plaats daarvan voor zelfgekozen kleurcombinaties door het twijnen van garens. Dat geeft subtiele, diepere kleurschakeringen. Hij gebruikt bijvoorbeeld een heel helderwit menggaren omdat het een eigentijdse frisse uitstraling heeft. Nieuwe combinaties met al eerder gebruikte elementen, zoals kleuren en bindingen, geven verrassende resultaten. Dankzij de techniek zijn snelle wisselingen van deze elementen mogelijk, bijvoorbeeld het veranderen van één draad. Dat levert voor hem een spannend en dynamisch spel op.
Textiele posters
Een aantal wandkleden van vierkant formaat zijn als series gemaakt door in hetzelfde kleurprogramma tekeningen toe te voegen. Het derde uit een serie van drie wandkleden: The discovery of purple gaat over de in de oudheid bewerkelijke productie van de kleurstof purper uit slakken die in de Middellandse zee voorkomen. Deze drie werken met rijke, gelaagde vorm- en kleurcombinaties meten elk 2,40 x 1,70 meter en verwijzen naar de riso- en zeefdruktechniek. De afbeeldingen 2 en 3 laten de omzetting van een gedetailleerde tekening naar het geweven kleed zien. Als verwijzing naar de digitale werkwijze is in elk kleed aan de onderste rand het specifieke kleurenprofiel ingeweven, de zijkanten van de inslagdraden zijn als franje zichtbaar en niet door de machine afgeknipt. Recente niet-verhalende, abstracte werken met teksten zoals Instant Instance Insta uit 2022 ogen als textiele posters. Bij deze werken past Taselaar de vormgeving van de presentatie aan door ze als een schilderij op een raam te laten opspannen. De enkele centimeter brede opstaande randen hebben bijvoorbeeld een geometrisch motief. De herkenbare hand van Taselaar als tekenaar, de subtiele kleurkeuzes en het veelvoud aan zelf gecreëerde bindingen zijn karakteristiek voor zijn werk. De monumentale wandkleden rangschikken zich moeiteloos in de rij van illustere voorgangers. Taselaar is nu van plan om zich weer op het werken in hout en keramiek te richten, nieuwsgierig naar de nog niet ontdekte mogelijkheden.
Textiel Museum Voor informatie over prijzen en technische voorwaarden om bij het Textiel Museum werk te ontwikkelen: https://textiellab.nl/en/working-process-costs/
Dit artikel verscheen eerder in kM #124 Cross-over (p16-19). Bestel het nummer hier, of abonneer nu.
Eerder in TxP
Monika Auch, Textiel in tijden van crisis, TxP 252, pp. 12-13.
Eerder in kM Monika Auch, Wasco’s liefde voor de ‘riso’, kM 102, pp. 4-6. Monika Auch, Schering en inslag in de 21ste eeuw, kM 103, pp 34-35. Monika Auch, Collages in grafiek. Een workshop grafische technieken bij het AGA Lab in Amsterdam, kM 107 pp. 8. Harald Schole, Wat is risoprinting? kM 113, p. 37.
Foto’s
1 Koen Taselaar in het Textiel Museum aan het werk aan de Dornier weefmachine met het Hermitage tapijt.
2 Koen Taselaar, Purple snailspace, 2020, gedetailleerde tekening, potlood op papier, 42 x 30 cm.
3 Koen Taselaar, The Discovery of Purple, 2020, jacquardweefsel, 35 x 170 cm, ed
4 Koen Taselaar, Instant Instance insta, 2022, jacquardweefsel, 152 x 102, editie 2 + 1 A.P.
5 Koen Taselaar, The Great March of Interpunction, 2022, jacquardweefsel, 260 x 170 cm.
6 Het Bauhaus tapijt A slightly inaccurate but nevertheless lightly entertaining story of the Bauhaus op de Dornier weefmachine in 2018, jacquardweefsel, 170 x 850 cm.
Online koentaselaar.com
Bio
Koen Taselaar studeerde van 2004- 2008 aan de Willem De Kooning Academie in Rotterdam. Hij heeft residenties in Seoul, Kolkata en in het EKWC in Oisterwijk gedaan. Hij presenteerde werk in grote tentoonstellingen. Zijn werk is opgenomen in privé en museale collecties.
Boek
Koen Taselaar, Rollable Ramblings, 2021, Jap Sam books, € 30,-. ISBN 978-94-92852-48-9