Boekie Woekie kan beschouwd worden als een vrijplaats voor het kunstenaarsboek. De hoeveelheid gepresenteerde publicaties is overdonderend. Werk van internationaal bekende kunstenaars en nieuw talent heeft er een plek. In deze wonderkamer kom je ogen tekort. Jan Voss, één van de oprichters, krijgt de onmogelijke vraag om één werk uit te kiezen.
Boekie Woekie begon in 1986 als presentatieruimte van zes kunstenaars, ieder was een dag aanwezig en zondag was de winkel dicht. De eigen boeken stonden centraal. Na een jaar of vijf wijzigde de opzet en sindsdien krijgt het werk van anderen alle aandacht.
Jan Voss: ‘Het oppervlak van de bladzijden van een boek is groter dan de muren van een gemiddelde galerie of museum. Het boek vraagt tijd, duurt langer om te ontdekken, het onttrekt zich aan de hype van een vluchtige blik op een schilderij.’ Het tegendraadse en dwars staan op heersende stromingen werd duidelijk toen een bekende Groningse museumdirecteur de winkel binnenkwam. Kennelijk herkende deze man het kunstenaarsboek alleen in de context van de conceptuele kunst die toen al een paar jaar als ‘passé’ werd beschouwd. De directeur was nog maar nauwelijks binnen of hij liep alweer naar buiten, maar niet voordat hij nog even om de hoek van de winkeldeur kijkend opmerkte: ‘Don’t you know that books are out?’ Het kunstenaarsboek had toen een klein publiek. Voss memoreert: ‘de geschiedenis kent een vreemde paradox.
‘Het digitale drukken is een vorm van slavernij.’
De neoliberale politiek van Lubbers en co, het ter discussie stellen van de B.K.R. en van het aantal academies leidde tot fusies tussen de opleidingen, met als gevolg meer contacten tussen de beeldende kunst en de grafische afdelingen. In plaats van minder, stimuleerde het beleid indirect het maken van en de belangstelling voor het kunstenaarsboek.’ De kunstenaars Henriëtte van Egten (Nederland), Rúna Thorkelsdóttir (IJsland) en Jan Voss (Duitsland) zijn verantwoordelijk voor Boekie Woekie, de werkwinkel, die beter omschreven kan worden als een levende sculptuur. De ongeveer 7000 titels, voornamelijk in eigen beheer uitgegeven, bewijst de gedrevenheid van Boekie Woekie. De groeiende belangstelling voor het boek en het succesvolle, ruim dertigjarige bestaan logenstraft de snelle sneer van de museumdirecteur.
EEN ONMOGELIJKE KEUZE
Voss heeft moeite om slechts één werk uit te lichten. Het past niet goed bij het vrijdenken en de grote verscheidenheid van de vele uitgestalde werken. Een voorbeeld van een sterk concept krijgt een toelichting. Hij pakt ‘once around the sun’, een cassette met twee manuscripten van Kristjan Gudmundsson. Eén boek bevat pagina na pagina duizenden stippen, de laatste pagina is deels gevuld. Elke stip staat voor een seconde, in totaal, 31.556.926, het aantal seconden dat de aarde nodig heeft voor een baan om de zon. De afbeeldingen op de pagina’s in het ongeveer even dikke tweede boek bestaan uit lijnen en nog eens lijnen. Het totaal is de gemiddelde afstand, 29.771 meter, die de aarde gedurende die ene seconde aflegt. We zien hoe de tijd en de afstand in relatie met elkaar staan.
DIGITALE UNICA
Een drukker heeft de wens om identieke kopieën uit de pers te laten rollen. Als ‘subversieve’ kunstenaar was Jan Voss er op uit om juist het drukproces te beïnvloeden. De afstelling van de rollen tijdens het drukken te wijzigen, water aan de inkt toe te voegen enzovoorts om niet-identieke exemplaren te bevorderen. Voss stelt: ‘Nu komt alles uit de printer, offset is een voorbije tijd. Het digitale drukken is een vorm van slavernij, tegendraadse processen zijn niet mogelijk’. In ‘1001 One-Page Essays’, een kunstenaarsboek dat met de tijd en het leven van de maker meebeweegt, heeft Voss de vrijheid hervonden. Het inkijk exemplaar, nummer 20, is uit 2017 en telt 364 pagina’s. Het computerbestand – teksten, gedichten, collages, afbeeldingen – van het boek verandert hij per dag. Het digitale bestand is voor een euro per pagina te koop. De koper kan ongeveer verwachten wat de inhoud is en bestelt het actuele bestand. De volgende dag kan het vers ingebonden exemplaar opgehaald worden.
Krijg je niet genoeg van kM artikelen? Abonneer dan via deze link.